Parikan yaiku tetembungan utawa unen-unen kag nduweni pathokan utawa paugeran ajeg. Tembunge liya parikan iku rerangkening tembung kang awewaton gunggungin wanda, runtuting swara (vokal), lan nganggo pathokan pambuka sarta tundhone isi dadi bakuning karep (maksud). Ing piwulang Basa Indonesia diarani pantun. Umpamane :
1. Cacahe wanda ukara sepisan , kudu padha karo ukara kapindho.
2. Ukara kang ngarep mung kanggo bebuka, dene ukara sabanjure minangka isi (wose)
3. Tibaning swara ukara sepisan, kudu padha karo ukara kapindho.
4. Parikan biasane kedadeyan saka rong gatra, nanging uga bisa patang gatra
5. Bisa kedadeyan saka patang wanda saben sagatra lan uga bisa kedadeyan saka wolung wanda saben sagatra.
TULADHA :
No
|
Tuladha
|
Sumber
|
1
|
iwak pitik dhadha menthok
|
Wonosari.com
|
lungguh dingklik ndondomi katho
| ||
2
|
Bir temulawak
|
Wonosari.com
|
Yen dipikir ngrusakne awak
| ||
3
|
Gatot koco mangan gombong
|
Wonosari.com
|
he konco ojo mung ndomblong
| ||
4
|
Sego tanak lawuhe paru
|
Wonosari.com
|
bareng penak lali turu
| ||
5
|
Ana brambang sasèn lima,
|
Wikipedia.com
|
Berjuang labuh negara
| ||
6
|
Manuk emprit nucuk pari,..
|
Wikipedia.com
|
Dadi murid sing taberi
| ||
7
|
Jambu apa jeruk,
|
Wikipedia.com
|
Aku mèlu apa éntuk
| ||
8
|
Manuk kutut, manggung ngganter.
|
Wikipedia.com
|
Yèn ra nurut, bisa keblinger
| ||
9
|
Manuk emprit, ménclok godhong tebu.
|
Wikipedia.com
|
Dadi murid, sing sregep sinau.
| ||
10
|
Jemèk-jemèk gula jawa,
|
Wikipedia.com
|
Aja sok ngenyèk karo kanca
| ||
11
|
Kutha Kendhal Kaliwungu,
|
Wikipedia.com
|
Ajar kenal karo aku
| ||
12
|
Wédang bubuk, gula jawa.
|
Wikipedia.com
|
Yèn kepethuk ati lega.
| ||
13
|
Wajik klêthik gulå abang.
|
Ki Demang
|
Aja suthÃk, yèn tumandang
| ||
14
|
Gódhóng kêcipÃr, mrambat kawat.
|
Ki Demang
|
Najan ora mampÃr, nangÃng liwat.
| ||
15
|
Kêmbang jagung, dipêthik Cina.
|
Ki Demang
|
Barang wis kadhúng dikapaknå.
| ||
16
|
Manuk êmprÃt, ménclóok gódhóng têbu.
|
Ki Demang
|
Dadi murid, sing srêgêp sinau.
| ||
17
|
Manúk kutút, manggúng nggantêr.
|
Ki Demang
|
Yèn ra nurút, bisa kêblingêr.
| ||
18
|
Yèn kêmbang kêmbangé kacang, dudu kêmbange púspa nyidrå.
|
Ki Demang
|
Sih cilÃk dikudang-kudang, barêng gêdhe gawe rekÃ¥sa.
| ||
19
|
Yèn kêmbang kêmbangé lamtårå, dudu kêmbang wora-wari.
|
Ki Demang
|
Mumpúng sirå isih mudhå, sing tabêri ngati-ati
| ||
20
|
Esuk nyulIng sore nyulÃng, sulingé arèk SurÃ¥bÃ¥yÃ¥.
|
Ki Demang
|
Esuk elÃng sore elÃng, sÃng diélÃng ora rumÃ¥ngsÃ¥.
| ||
21
|
Ésúk nêmbang soré nêmbang, têmbangané asmårådånå.
|
Ki Demang
|
Esuk ngadhang soré ngadhang, sÃng diadhang ra tekÃ¥-tekÃ¥
| ||
22
|
Lunga ngarit nang kulon kali
sangua senik wadhahé sega
Dadi murid kudu ngulina
tumindak becik laku utama
|
Wikipedia.com
|
23
|
Tuku jarit nang Pasar Turi
murah regané maremaké ati
Dadi murid kudu ngajèni
marang guru aja sok wani
|
Wikipedia.com
|
24
|
Lunga Bengkulu tuku perkutut
sing ngati-ati dalané gawat
Dhawuhé guru kudu diturut
supaya ngèlmuné bisa manfaat
|
Wikipedia.com
|
25
|
Ungsum tikus kudu diracun
cara gropyokan kudu disengkut
Karo kancané kudu sing rukun
aja tukaran drengki lan kasud (main)
|
Wikipedia.com
|
26
|
Abang-abang gendéra Landa,
ana sing ijo kok milih putih
Baujang manèh ora ngluyura,
sing duwé bojo ra tau mulih
|
Wikipedia.com
|
27
|
Bibi Surip tuku klobot,
pethuk encik tawa roti
Uwong urip pancèn abot,
mula becik ngati-ati
|
Wikipedia.com
|
28
|
Ésuk nakir, soré nakir,
sing ditakir godhong plasa
Ésuk mikir soré mikir,
Sing dipikir ora rumangsa
|
Wikipedia.com
|
29
|
Yèn kembang kembangé kacang,
dudu kembange puspa nyidra.
Sih cilik dikudang-kudang,
bareng gedhe gawe rekåsa.
|
Wikipedia.com
|
30
|
Ésuk nyuling sore nyuling,
sulingé arèk Surabaya.
Ésuk eling sore eling,
sing diéling ora rumangsa.
|
Wikipedia.com
|
31
|
Awan-awan aja keluyuran,
ana pak mantri numpak sekuter.
Kapan-kapan aku keturutan,
duwe kanca sinauné pinter
|
Wikipedia.com
|
32
|
Ésuk nembang soré nembang,
tembangané asmaradana.
Ésuk ngadhang soré ngadhang,
sing diadhang ra teka-teka
|
Wikipedia.com
|
33
|
Ali-ali ilang matane,
Gantenana matane akik, Aja lali karo wong tuwane, Ngailingana ri kalane sih cilik. |
Blog Rosyad
|
34
|
Suwe ora jamu
jamu godong kluwih., suwe ora ketemu ketemu isan neng ngadiluwih |
Blog Rosyad
|
35
|
Bibi surip tuku klobot,
Pethuk encik tawa roti
Uwong urip pancen abot,
Mula becik ngati-ati.
|
Modul B. Jawa
|
36
|
Jangan kacang jangan kara,
Kaduk uyah kurang gula.
Piwelingku mrimg pra mudha,
Aja wedi ing rekasa.
|
Modul B. Jawa
|
37
|
Ndelok manten
Ning Omahe Mumun
Cekap semanten
Lan matur nuwun
|
Aakkuucintaindonesia.blogspot.com
|
38
|
Tuku clurid
Menyang nggone septi
Dadi murid
Kudu ngabekti
|
Aakkuucintaindonesia.blogspot.com
|
39
|
Sapi manak
Menyang omahe heri
Dadi anak
Kudu taberi
|
Aakkuucintaindonesia.blogspot.com
|
40
|
Kebo manak
Mangan dami
Dadi anak
Kudu ngajeni
|
Aakkuucintaindonesa.blogspot.com
|
41
|
Tuku pit
Etuk emas
Yen ngepit
Alon wae mas
|
Aakkuucintaindonesia.blogspot.com
|
42
|
Tuku wadah iwak teri
Dadi bocah Ojo seneng ngapusi
|
Aakkuucintaindonesia.blogspot.com
|
43
|
Wajik klethik, gula jawa
Kalah dhisik, ora papa.
|
Modul B. Jawa
|
44
|
Ngasah arit, nganti landhep.
Dadi murid, kudu sregep.
|
Modul B. Jawa
|
45
|
Tawon madu ngisep sekar
Golek ngelmu kudu sabar
|
Kawruh basa jawa
|
46
|
Wedhang kopi gula jawa
Aja lali karo kanca
|
Kawruh basa jawa
|
47
|
Kembang mlathi, ganda arum warni peni,mlathi
Watak putrid, kudu gemi lan nastiti
|
Kawruh basa jawa
|
48
|
Tawon madu, ngisep sari kembang jambu
Aja nesu, yen dituduhke luputmu
|
Kawruh basa jawa
|
49
|
Rujak wuni, rujake wong wetan kali
Sing taberi, ja ketungkul nonton tivi
|
Kawruh basa jawa
|
50
|
Kembang salak sumebar tengahing bulak
Aja anggak, luwih becik sumanak
|
Kawruh basa jawa
|
51
|
Kembang jambu sedhompol mekroke telu
Timbang nesu, ayo kanca mesem ngguyu
|
Kawruh basa jawa
|
52
|
Kayu urip ora ngepang
Iji-ijo godhong jati
Uwong urip ora gampang
Mula padha ngati-ati
|
Kawruh basa jawa
|
53
|
Bengi-bengi aja adus
Mundhak diwedeni medi
Aku muji kabeh lulus
Bisa klebu neng perguruan tinggi
|
Kawruh basa jawa
|
54
|
Tuku ragi
Menyang sekar pace
Parikan iki mugi-mugi
Kathah manfaate
|
-
|
55
|
Tuku oleh-oleh
Menyang rantau
Muga-muga kabeh
Tambah sregep sinau
|
-
|
Wangsalan yaiku unen-unen utawa tetembungan sing saemper cangkriman, nanging batangane (wangsulane) wis dikandhakake. Mung anggone ngandakake ora kanthi melok, jelas utawa cetha, nanging sarana disebutake sawanda utawa luwih. Wangsalan ana kang gampang ditegesi, nanging uga ana kang kudu njlimet anggone nggoleki karep kang saknyatane.
Wangsalan iku anasesebutane dhewe-dhewe, yaiku:
1. Wangsalan Lamba, yaiku wangsalan kang isih prasaja
2. Wangsalan Rangkep, yaiku wangsalan kang sinebut ing saben sagatra rangkep utawa ana rong wangsalan saben sagatra.
3. Wangsalan Memet, yaiku wangsalan kang anggone nggoleki karepe tembung ora mung sepisan, mula kudu luwih tliti
4. Wangsalan Pdintenan, yaiku wangsalan kang digunakake minangka pacelathon ing saben dinane, yen dirungu kaya wis kulina krungu, mula bisa dadi tembung nggregetake.
5. Wangsalan Edipeni, yaiku wangsalan kang ngemu surasa pitutur kang becik.
6. Wangsalan Nganggo Pathokan Tinamtu, yaiku wangsalan kang wis cetha pathokane lan tegese saka tembung kang diwangsalake wis cetha.
7. Wangsalan Sianwung ing Tembang saha Gending
TULADHA :
No.
|
Tuladha
|
Sumber
|
1
|
Lombok cilik, dikandhani malah mecengis
|
Modul
|
2
|
Widheng galeng, tekamu apa padha rahayu
|
Modul
|
3
|
Mrica kecut, singgat toya
Saunine, wong sengit nggregetake
|
Modul
|
4
|
Uler kembang, yen trima alon-alonan
|
Modul
|
5
|
Nyaron bumbung, cengklungen anggonku ngenteni.
|
Modul
|
6
|
Jarwa Prapta, aja duka ya!
|
Modul
|
7
|
Carang wreksa, wreksa kang rinengga janma
|
Modul
|
8
|
Nora gampang, golek kawruh mrih kaonang
|
Modul
|
9
|
Gayung sumur, aja kemba aja mundhur
|
Modul
|
10
|
Kapi jarwa, dakpethek mangsa luputa
|
Modul
|
11
|
Njanur gunung, kadingaren sliramu teka. (janur gunung=aren)
|
Wikipedia.com
|
12
|
Pindang lulang, kacek apa aku karo kuwe (Pindhang lulang = Krecek)
|
Wikipedia.com
|
13
|
Jenang sela, wader kalen sasonderan. (Apu, sepat) Apurata, yen wonten lepat kawula
|
Wikipedia.com
|
14
|
Wong kae sajatine wis krungu kandhaku, nanging njangan gori.
|
Wikipedia.com
|
15
|
Sayuk rukun, wulang wido mangsa rowang
|
Wikipedia.com
|
16
|
Sayektine, wit saking bondho kawula
|
Wikipedia.com
|
17
|
Tepi wastra, wastra kang tumprap mustaka.
|
Wikipedia.com
|
18
|
Njanur gunung, kadingarèn dolan mréné? (janur gunung = arèn)
|
Wikipedia.com
|
19
|
Ngrokok cendhak, bocah cilik ora kena neges-neges (rokok cendhak = tegesan)
|
Wikipedia.com
|
20
|
Jenang gula, aja lali (jenang gula = glali)
|
Wikipedia.com
|
21
|
Nggodhong garing, ésuk-ésuk kok wis nglaras (godhong garing = klaras)
|
Wikipedia.com
|
22
|
Balung klapa, éthok-éthok ora ngerti (balung klapa = bathok)
|
Wikipedia.com
|
23
|
Balung geni, mbokmenawa aku ora bisa teka (balung geni = mawa)
|
Wikipedia.com
|
24
|
Balung janur, sida lunga apa ora? (balung janur = sada)
|
Wikipedia.com
|
25
|
Balung pakèl, aja seneng alok-alok (balung pakèl = pelok)
|
Wikipedia.com
|
26
|
Jangan gori, nganti judheg anggonku mikir (jangan gori = gudheg)
|
Wikipedia.com
|
27
|
reca kayu, goleka sabda rahayu. ( reca kayu = golekan)
|
Kedai ku
|
28
|
bayem arda, dhasar anteng tur jatmika (bayem arda = lanteng)
|
Kedai ku
|
29
|
kukus gantung, sawengan kang adi luhung. (kukus gantung = sawang)
|
Kedai ku
|
30
|
durna putra, ngudiya basa utama (durna putra = aswatan)
|
Kedai ku
|
31
|
gayung sumur, kewan gung granane dawa. aja kemba, mangesthi saliring karya. ( gayung sumur = timba; kewan gung granane dawa = esthi (gajah))
|
Kedai ku
|
32
|
bibis tasik, tasik manda winor tirta. maju mundur, tangeh marem kang pinanggya ( bibis tasik = undur undur, tasik manda winor tirta = parem)
|
Kedai ku
|
33
|
tapas aren, aren arab wijilira. tindak tanduk, nora ninggal tata krama. (tapas aren = duk; aren Arab wijilira = kurma)
|
Kedai ku
|
34
|
saron agung, agung agunging sujanma. yen mung ewuh, sabarang nora tumeka ( saron agung = demung; agung agunging sujanma = ratu)
|
Kedai ku
|
35
|
cipta arda, ardaning tyas mring sasama. tyas susila, nor raga ambek jatmika. ( cipta arda = nepsu; ardhaning tyas mring sasama = ambek)
|
Kedai ku
|
36
|
mamet tirta, tirta jawah jro ketiga. suka lila,lebur luluh labuh praja. ( mamet tirta = ngangsu, tirta jawah jro ketiga = labuh)
|
Kedai ku
|
37
|
Bok aja nglemah bengkah. (nglemah bengkah = tela = nyela nyela)
|
Kedai ku
|
38
|
Wah, mandhan rawa lho kowe, bareng macak Jawa ( pandhan rawa = wlingi/manglingi
|
Kedai ku
|
39
|
Mung kepengen nggentha dara. ( gentha dara = sawangan = nyawang)
|
Kedai ku
|
40
|
Yen ora nesu, geneya kowe kok mentil kacang, mrengut terus. ( mentil kacang = sungut = mrengut)
|
Kedai ku
|
41
|
Kancing gelung munggweng dhadha, titenana! ( kancing gelung munggweng dhadha = peniti = titenana)
|
Kedai ku
|
42
|
Ngembang garut nggrêmêng ora karuwan
(kêmbang garut = grêmêng), |
Kedai ku
|
43
|
Sêkar arèn mas, sampún dangu kok botên kêpanggih
(sêkar arèn = dangu). |
Ki Demang
|
44
|
Kêmbang jambu, kêmaruk duwé dolanan anyar.
(kêmbang jambu = karuk = dadi kêmaruk). |
Ki Demang
|
45
|
RonÃng mlinjo, sampún sayah nyuwún ngaso.
(ronÃng mlinjo = so - dadi ngaso). |
Ki Demang
|
46
|
Klåpå mudhå, yèn kalegan paringa apurå.
(klåpå mudhå = degan - dadi kalêgan) |
Ki Demang
|
47
|
Kêmbang gêmbili sênêng-sênêng olèh rêjêki.
(kêmbang gêmbili = sênêng). |
Ki Demang
|
48
|
WitÃng klÃ¥pÃ¥ jawÃ¥tÃ¥ ing ngarcÃ¥pÃ¥dÃ¥. Salugune wóng mudhÃ¥ gelem rekÃ¥sÃ¥.
(witing klåpå = glugu dadi saluguné) |
Ki Demang
|
49
|
Kolik priyå priyagung anjani putrå.
(kolik priyå = manuk tuhu).
|
Ki Demang
|
50
|
|
Wikipedia.com
|
51
|
Pangkur Lamba (slendro Pantet 9)
Purwaka (buka,Basa)
Kembang adas sumebar neng tengah alas
Tuwas tiwas anglabuhi wong ora waras
Alah bapak, balung jagung saguhku isih janggelan
Wiwit gerong sing baku
Lagu gendhing pangkur lamba
Maweh gumirah wardaya
Tur mathuk kinarya aba
Mlaku bareng ulah raga
Balung jagung:maksude janggel
Janggelan = during tetep, isih kudu janji maneh, sendhe, bisa uga wurung.
|
Wikipedia.com
|
DAFTAR PUSTAKA
http://www.google.com
saya tidak mudeng sma skali dengan bhasa jawa apa lagi aksara jawanya..
ReplyDeletejdi ini sungguh membantu,, arigato :)
., masak siihhhh
Deleteiya, sama - sama,. terimakasih sudah berkunjung ke blog saya.
ReplyDeletekalo saya sih paling suka sama aksara jawa & pewayangan.
SAMI KALEH KULO...............
Deletenggih :-)
Deletematur suwun sampun mampir :-)
Terimakasih udah berbagi :-)
ReplyDeleteiya sama-sama ...
ReplyDeleteMATUR tq lek,Saget kangge mulang......budhe yuli
ReplyDeleteinggih dhe,... sami2
ReplyDeletematursuwun
ReplyDeleteinggih sami2 ;-)
Deletepacelathonnya kok engga ada?
ReplyDeletesepertinya bisa buat sendiri kan? terima kasih udah berkunjung & berkomentar :-0
Deletesrikaya nepluk nng dalan
ReplyDeleteluruh kraca sampe teka bunderan
kaya kenen temen nasib badan due pacar sun ora kaberan......
terimakasih sudah meramaikan ini kolom komentar :-)
Deleteberkunjung lagi ya?
oya, ada lagu yang memuat parikan gak? sekali lagi terimakasih
ReplyDeleteMatursuwun :)
ReplyDeleteNice Blog Post !
ReplyDeleteterimakasih :> sangat membantu saya dalam belajar :D
ReplyDelete